تفاوت فرهنگ هلني و ايرانيایران و فرهنگ ایرانی نماد شرق و فرهنگ شرقی به شمار می‌رود که عناصر فرهنگی ، دینداری ، خدا باوری ، عرفان و اشراق و مشهود و البته حکومت شاهنشاهی و سیاست مطلقه و گاها استبدادی از عناصر برجسته آن بوده و یونان نماد غرب و فرهنگ غربی می‌باشد که عناصری چون خدایان اساطیری ، عقلانیت ، انسان باوری ، دموکراسی ناب مردمی به هویت آن معنا می‌بخشد که شاخصه اصلی فرهنگ هلنی است . این دو فرهنگ مهم ترین فرهنگ ها از دوران باستان بوده و همیشه مقابل هم و دشمن هم و ناقض هم تا حدودی بوده اند . تاریخ عصر باستان بدون نام ایران و یونان (هلن) معنای قابل درکی ندارد . این دو امپراطوری عصر باستان با رقابت های تاریخی و نبرد های طولانی ، بزرگ و سهمگین و خونین در میان خود سرنوشت جهان آینده و زیر بنای فرهنگ آتی را رقم زده اند و باعث تقابل و غیریت تا کنون دوام آورده و هویت فرهنگی و حتی سیاسی جهان دو قطبی کنونی را تعریف نموده است .
تفاوت در آداب و رسوم زناشویی فرهنگ در ایران و فرهنگ هلن : در ایران مردان عشق به همسر خود و ارزش بسیاری برای زنان و همسران خود قائل بودند و در باستان ایران دگراندیش عشق به جنس مخالف تابو ممنوعه و دارای جرم سنگین بوده است . به شهادت مورخین یونانی که دشمن ایران بوده اند در ایران باستان این موضوع مشاهده شده است . لیکن در همان دوران در یونان عشق مردان به مردان و حتی زنان به زنان رواج بوده و اصلأ عیب نبوده است . و مردان حتی مسئولین سیاستمداران و فلاسفه معشوقه مرد و پسر داشته اند و در مورد آن شعر می‌سروده‌اند که در نزد ایرانیان مذموم بوده است . (برگرفته از کتاب سرزمین جاوید ماریژان موله و رومن گیرشمن ترجمه و اقتباس ذبیح اله مسعودی)
ایران هخامنشی در دوره داریوش و خشایار شاه با توجه به اینکه در این منطقه آسیای صغیر حکومت ها کوچک و ملوک الطوایفی بود . شهرهای زیادی را تحت الحمایه خود داشت و از آنها خراج نمی‌گرفت . بعضی از این شهرها ساتراپ ایرانی و بعضی حاکم محلی داشتند مهمترین شهرهای ایرانی ۱۲شهر هستند . ۱-کمال سه دون ۲- هالیکارناس ۳- دیدی میس ۴- آبیدوس ۵- اسوس ۶ - لبدوس ۷- افه سوس ۸- فیس کوس ۹- تل مه سوس ۱۰- میلتوس ۱۱- اولمپوس. ۱۲- ایسوس. اولین شهر در کنار بغاز (خلیج ) بوسفور و آخرین شهر در نزدیکی مرز سوریه است . معروف ترین آنها (موزول ) شهریار ایرانی است که با ملکه زیبای خود آرتمیس دوم بود بر شهر هالیکارناس سلطنت می‌کرد و او در جوانی در دوره خشایار شاه ، مرد و همسرش آرتمیس به جای او سلطنت می‌کرد . آرتمیس که ایرانی بود برای شوهر خود ارامگاهی ساخت که یکی از بدایع و عجایب هفتگانه جهان شد که کلمه موزوله به معنای آرامگاه با شکوه در زبان اروپایی از اینجا گرفته شده است . این آرامگاه بین سال های ۳۵۳تا ۳۵۰ قبل از میلاد در دوره پادشاهی اردشیر سوم هخامنشی ساخته شده و محل آن اکنون در شهر بدرروم ترکیه است . وی برای ساخت مقبره از نقشه کاخ پرسپولیس استفاده کرد . وی همانند کاخ داریوش مقبره را روی تخته سنگ بزرگی بنا کرد که نسبت به زمین ۴۰متر ارتفاع داشت . حیاط عمارت ۲۴۲متر طول و ۱۰۵متر عرض داشت و ستون های سنگی مرتفع مانند پرسپولیس در آن کار گذاشته شد و معماران آن ساتیروس و پتیس نام داشتند و مقابل این شهر جزیره کوس قرار دارد که زادگاه بقراط پزشک معروف یونانی است که وی در آن زمان ایرانی یا تبعه ایران بوده است . هر چند در انتظار عجیب جلوه می‌کند و موضوع بعدی اینکه یکی دیگر از این شهرهای ایرانی اولمپوس بود که آن را به اسم کوه المپ و مسکن خدایان نامیدند و سلاطین هخامنشی اولمپوس را مرکز ورزش کردند و المپیاد بوجود آوردند و هر سال ورزشکاران کشورهای امپراطوری ایران در آنجا جمع شده و مسابقه می‌دادند و در اوقاتی که روابط ایران و یونان خوب بود ورزشکاران یونانی هم در المپیاد شرکت می‌کردند و المپیک و المپیاد نیز در ایرانشهر و توسط ایرانیان بوجود آمد . و اولین بار به دلیل گستردگی امپراطوری هخامنشی و جابجایی لشکریان و صنعتگران و تجار تمام ممالک یونان ، مصر ، بابل ، ایلام و حتی آفریقا کلمات از این زبان ها وارد زبان فارسی شد . کلماتی مانند سیروس ، عروس ، خروس ، یونانی بوده و کلماتی مانند قم (کم ) طبس ، تون و رباط مصری قبطی خالص هستند . قم یا کم یعنی زمین سیاه و نیز اداره ثبت اسناد و املاک یک اداره مصری دانست . نویسندگان (سرزمین جاوید «ماریژان موله ، هرتز فلد ، گیرشمن » ترجمه ذبیح اله مسعودی ).